TÍNH CHẤT THIỀN TRONG CỜ TƯỚNG:
(Dựa theo sách "Cờ Tướng nghệ thuật thiền" của Dương Diên Hồng)
Ai cũng thấy người đánh cờ có những biểu hiện:
•Ngồi yên không di động.
•Im lặng không ồn ào.
•Gần như quên mọi thứ xung quanh.
•Tập trung tư duy cao độ liên tục vào vấn đề.
•Tìm mọi cách giải quyết vấn đề (cuộc cờ).
•Gần như "không biết" gì ngoài cuộc cờ •Chỉ vạch ra một con đường quyết tiến.
•Không sợ hãi.
•Không biện luận.
Đánh cờ là một phương pháp :
•Phát triển trực giác.
•Luyện ý chí.
•Tạo dũng khí.
•Biết quên mình.
-Đó là những tính chất thiền trong cờ tướng, cũng giống như Thiền. Hàng ngày hay hàng tuần bạn nên dành chút thời gian đánh vài ván cờ. Ít nhiều bạn sẽ tránh được stress, gạt bỏ được lo toan, ồn ào của cuộc sống, công việc... Đã có nhiều kỳ hữu thức dậy từ 4 giờ sáng đi uống càfê và đánh một vài ván cờ trước khi đi làm. Những ván cờ buổi sáng này chỉ để giải trí. Việc tranh thắng bại không nên đặt nặng - Thắng cũng không vui, mà bại cũng không buồn. Thời gian thư giãn buổi sáng như vậy sẽ làm cho tâm hồn bạn thanh thản và tươi trẻ, trí lực ngày càng mạnh mẽ. Bạn sẽ nhận định tình hình, phán đoán sự việc nhanh chóng, chính xác có hiệu quả.
Đặc biệt thiền trong cờ tướng còn có tính nghệ thuật độc đáo : Đó là TƯ DUY ĐỐI THOẠI. Tư duy trong thiền là độc thoại mà tư duy trong cờ tướng là tư duy đối thoại. Người đánh cờ phải suy nghĩ tính toán biết được cả hai phía - Biết mình và biết người (biết đối phương đang có âm mưu gì - đi con cờ nào? Nước nào? Như thế nào ? Sẽ ra sao ?). Chỉ nhìn vào cuộc cờ mà biết trong đầu đối phương đang toan tính những gì. Ngược lại đối phương cũng theo dõi cuộc cờ mà biết được ta đang có ý đồ gì.
- NGỒI YÊN KHÔNG DI ĐỘNG chứ không bất động tọa thiền.Người đánh cờ không di động nhưng có cử động nghĩa là yên vị (tĩnh) đi cờ (động) - có tĩnh có động, nhờ vậy mà ngồi lâu cả ngày vẫn không mệt mỏi.
- IM LẶNG KHÔNG ỒN ÀO chứ không phải là nín thinh như trong tọa thiền - tức là tìm sự tĩnh mịch, bình yên.
- QUÊN MỌI THỨ XUNG QUANH chứ không vứt bỏ mọi thứ.
- TẬP TRUNG TƯ DUY nhưng không bị bức tường "không biết" chặn lại.
- KHÔNG BIẾT GÌ NGOÀI CUỘC CỜ chứ không phải "không biết".
- KHÔNG BIỆN LUẬN nhưng tranh luận.
- KHÔNG CHỈ VẠCH RA MỘT CON ĐƯỜNG QUYÊT TIẾN mà còn vạch ra con đường thoái thủ (Hòa cuộc). Tức là có cương nhu đầy đủ.
Nhờ có tính nghệ thuật uyển chuyển có tính hai mặt của một sự vật nên người đánh cờ không bị quẫn trí (tẩu hỏa). Còn người tập thiền nếu không có chân sư khai ngộ thì dễ bị quẫn trí vì không vượt qua được bức tường "không biết".
Có thể nói thiền trong cờ tướng là nhập thế hành đạo, còn thiền trong Phật pháp là xuất thế vô vi.
Nói cách khác cờ tướng là bộ môn nghệ thuật có tính chất thiền vì cờ tướng có dấu hiệu, ký hiệu nhất định để diễn tả và truyền đạt tình cảm, tư tưởng của con người đồng thời làm cho con người phần nào vơi bớt phiền não hoặc là quên đi phiền não cuộc đời.
Chính vì trong cờ tướng có tính chất thiền nên người xem (các bậc đạo cao đức trọng - tiên thánh) rất ham mộ nghệ thuật cờ tướng.
Tương truyền hai ông tiên say mê đánh cờ, có người phàm tục lại gần, mà không hay biết, đến lúc phát hiện người lạ, hai ông tiên vội vã biến vào quả quít (Quất). Tựa đề cuốn sách cờ tướng "Quân Trung Bí" là lấy từ điển tích này.
